وضعیت ارث مرد بدون فرزند چگونه تقسیم می‌شود؟

رضا رحیمی: به گزارش «تابناک»، یکی از فروض مربوط به نحوه تقسیم ارث متوفیان ، حالتی است که مردی ، فوت می کند ؛ بی آنکه فرزندی داشته باشد . در این صورت ، این سوال مطرح می شود که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به چه صورت است ؟ پاسخ به این سوال، از آن جهت اهمیت دارد که گاها ، میان ورثه مرد بدون فرزند در خصوص تقسیم ارث، اختلافات جدی ای ایجاد می گردد .

پس از اینکه شخصی ، فوت نمود ، ورثه وی ، می بایست طبق قواعد قانونی ، اقدام به تقسیم ارث میان خود نمایند . در این حالت ، تقسیم ترکه میان ورثه ، نیازمند آن است که ورثه ، با تقدیم دادخواست انحصار وراثت به شورای حل اختلاف ، اقدامات لازم برای تقسیم ترکه را انجام دهند که نکات حقوقی مربوط به آن را در ادامه ، خواهیم گفت .

یکی از فروضی که در پی آن ، می بایست اقدام به تقسیم ترکه میان ورثه کرد ، حالتی است که مردی ، بی آنکه فرزندی داشته باشد ، فوت کند . در این حالت ، این سوال ممکن است مطرح شود که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ؟ در واقع ، اولین مرحله از تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، آن است که ورثه ای که از ترکه وی بهره مند می شود را مشخص نموده و سپس ، نحوه تقسیم ارث میان آنها را ذکر نمود .

در پاسخ به این سوال که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ، باید اشاره نمود که به طور کلی ، طبق طبقات و درجات ارث ، ورثه متوفی را می توان به دو نوع خویشاوندان سببی و خویشاوندان نسبی تقسیم بندی کرد . منظور از خویشاوندان سببی ، زوج یا زوجه متوفی می باشد . لذا در هر حال ، بر اساس ماده ۸۶۴ قانون مدنی ، زمانی که مردی فوت کرده باشد ، همسر دائمی وی ، می تواند سهم الارث خود را ببرد .

اما منظور از خویشاوندان نسبی ، افرادی هستند که به لحاظ نسب و رابطه خونی ، با متوفی ، دارای پیوند هستند . بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی ، اشخاصی که به موجب رابطه نسبی با متوفی ، ارث می برند ، به سه طبق زیر تقسیم می شوند :

نکته مهمی که در خصوص ارث بردن خویشان نسبی در طبقات و درجات ارث وجود دارد ؛ آن است که در صورت وجود ورثه در هر طبقه ، طبقات بعدی ، محروم از ارث خواهند شد . حتی ، در هر طبقه نیز ، درجات مختلفی وجود دارد که در صورت وجود درجه نزدیک تر به متوفی ، درجات بعدی ، از ارث محروم می گردند . به عنوان مثال ، فرزندان متوفی ، خویشاوندان درجه اول از طبقه اول محسوب شده و در صورت نبود آنها ، ارث مرد ، به نوه هایش خواهد رسید .

در طبقه دوم ارث نیز ، دو درجه وجود دارد . درجه اول ، شامل پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و برادر و خواهر متوفی می شود و در صورت نبود ایشان ، ارث مرد فوت شده ، به درجه دوم از طبقه دوم یعنی پدر و مادر اجداد و فرزندان خواهران و برادران خواهد رسید . طبقه سوم ارث نیز ، شامل دو درجه می گردد که در درجه اول ، عمو ، عمه ، خاله و دایی شده و در صورت نبود ایشان ، درجه دوم از طبقه سوم یعنی فرزندان آنها ، از ارث متوفی ، بهره مند می شوند .

بر این اساس، در پاسخ به این سوال که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ، باید گفت که در صورتی که مرد ، همسر دائمی در قید حیات داشته باشد ، ابتدا سهم وی از ارث پرداخت شده و سپس ، سراغ طبقات و درجات ارث خویشان نسبی وی ، خواهیم رفت . در صورتی که در طبقه اول ارث ، متوفی دارای پدر و مادر باشد ، ارث به ایشان تعلق خواهد گرفت و در صورت نبود ایشان ، سهم الارث ، میان سایر ورثه از طبقات بعدی ، تقسیم خواهد شد که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، را در ادامه ، خواهیم گفت .

نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند

تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، به این صورت است که ابتدا ، طبق قانون ، می بایست ورثه وی را تعیین نموده و سپس ، با توجه به مقررات قانون مدنی ، سهم الارث را به ایشان پرداخت نمود . لذا سوالی که در این قسمت مطرح می شود ، آن است که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به چه صورت است ؟ در این قسمت ، قصد داریم برای جلوگیری از ایجاد اختلاف در تقسیم ارث ، به صورت کامل ، میزان سهم الارث ورثه مرد بدون فرزند را ذکر نماییم .

نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به این صورت است که ابتدا ، باید سراغ خویشاوندان سببی یعنی همسر وی رفت . در صورتی که مرد فوت شده ، همسر دائمی در قید حیات داشته باشد ، ابتدا سهم الارث زوجه را تعیین خواهیم کرد . در این حالت ، از آن جهت که مرد بدون فرزند بوده است ، سهم الارث زوجه وی ، معادل یک چهارم از کل اموال می باشد و باقی ترکه مرد بدون فرزند ، به خویشاوندان نسبی اش تعلق می گیرد .

البته اگر مردی فوت کند و فرزندی نداشته باشد و ورثه وی ، منحصرا شامل زوجه باشد ، نحوه تقسیم ارث ، به این صورت است که یک چهارم از اموال متوفی ، سهم زن از ارث شوهر خواهد بود و باقی مانده ترکه متوفی ، به حاکم شرع ، تعلق خواهد گرفت. البته ، مرد ، می تواند در چنین حالتی ، از قبل ، میزانی از اموالش را به نفع همسر ، وصیت کند .

در صورتی که مرد فوت شده ، در طبقه اول ارث ، پدر و مادر داشته باشد، سهم الارث ایشان، به این صورت است که ترکه مرد متوفی ، به سه قسمت تقسیم شده که یک سوم آن ، سهم الارث مادر وی بوده و دو سوم مابقی ، به پدر متوفی ، تعلق خواهد گرفت . (در صورتی که متوفی ، همسر نداشته باشد نیز ، به همین نحو ، اقدام به تقسیم ترکه میان پدر و مادر متوفی خواهیم نمود) .

در صورت نبود اشخاص مزبور ، نوبت به تقسیم ارث میان پدر بزرگ و مادر بزرگ و خواهران و برادران متوفی خواهد رسید و در صورت نبود اشخاص مزبور ، ارث مرد بدون فرزند ، میان خویشاوندان طبقه سوم وی ، تقسیم خواهد شد که در ادامه ، نکات حقوقی مربوط به آن را شرح خواهیم داد .

نکات حقوقی ارث مرد بدون فرزند

در قسمت های قبل ، به توضیح این مطلب که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد و نحوه تقسیم اموال مرد بدون وارث به چه صورت است ، پرداخته شد . با این حال ، از آن جهت که انحصار وراثت مرد بدون فرزند ، همچون تقسیم ارث پدر ، یکی از انواع دعاوی حقوقی مطروحه در مراجع قضایی است ، در این قسمت ، قصد داریم نکات حقوقی ارث مرد بدون فرزند را شرح دهیم .

یکی از مهم ترین نکات حقوقی ارث مرد بودن فرزند ، آن است که پس از فوت متوفی و قبل از تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، لازم است که ابتدا ، از ترکه وی ، هزینه های مربوط به کفن و دفن وی پرداخت شده و سپس ، در صورتی که متوفی ، به شخصی بدهکار بوده است ، از دارایی وی ، بدهی هایش پرداخت شود که مهریه زن نیز ، می تواند یکی از بدهی های وی محسوب شود.

در مرحله بعد ، می بایست به وصیت متوفی ( در صورت وجود ) عمل شود که طبق قانون ، وصیت متوفی ، تا میزان یک سوم کل دارایی وی ، نافذ بوده و ما بقی آن ، می بایست به تایید ورثه برسد تا قبل اجرا شود . در پایان ، نوبت به تقسیم ارث مرد بدون فرزند خواهد رسید که نکات حقوقی مربوط به نحوه تقسیم آن را در قسمت های قبل ، شرح دادیم .

در مرحله بعد ، می بایست طبق قانون ، ورثه متوفی ، مشخص شود تا سپس ، میزان سهم الارث هرکدام از آنها ، بر اساس قانون ، تعیین گردد . به این منظور ، کافی است هر کدام از ورثه ، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و با ارائه مدارک لازم از قبیل گواهی فوت و استشهادیه شهود ، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را داشته باشند که در این گواهی ، ورثه متوفی و حدود سهم الارث آنها ، مشخص می گردد .

منبع: .heyvalaw.com