کلیات
گرد و غبار یا ریزگرد تودهای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود میکند و برای بیماران تنفسی بسیار زیانآور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیدهٔ ماه آبی میشود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا میرود و در فصل تابستان شدت گرفته و طوفانهای دیدی را ایجاد میکند. یکی از دلایل بسیاری از انقراضهای بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسورها - پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی میشود. نمونهای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمهٔ اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا خرداد فعال است، در شمال خاورمیانه شکل میگیرد و با گذر از کوههای ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابانهای عراق و سوریه سرازیر میشود و تا خلیج فارس و رسیدن به آبهای آزاد پیش میرود. جریانهای خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابانزدایی در عراق باعث خشکشدن بسیاری از باتلاقهای عراق و ایجاد نواحی غبارساز شدهاست. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این زمینها را تأمین میکردند و تمام زمینها در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشدند. مالچ نوعی فراوردهٔ چسبندهٔ نفتی است که برای تثبیت شنهای روان در بیابانها استفاده میشود. جنگ عراق و تغییر رویهٔ این دولتها در دههٔ ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفتهٔ برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بودهاست، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دههٔ اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلایندههای شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
عوامل ریشهای در به وجود آمدن ریزگرد در ایرانی
طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود دارد که باعث شد ترکیه با ساختن چندین سد به روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شود. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالابهای منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابانهای عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر کشور عربستان که در رؤیای تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده گندم جهان بود شروع به استخراج آبهای فسیلی از عمق ۱۰۰۰ متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این رؤیا ناتمام ماند اما تأثیر بدی در سفرههای آب زیر زمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که متأسفانه جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم میرسد.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
دربارهٔ علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) میدانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته به دلیل مرداب زدایی در جنگ آمریکا، دانسته و دیگران آن را به شکلگیری پدیدههای جوی دیگر در خاورمیانه نسبت میدهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تأیید نشده اما شواهد غیررسمی از آن خبر میدهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را درباره این پدیده گرد آوری کردهاست.
تغذیه در گرد وغبار
در شرایط نامناسب هوا و خصوصاً هوای با بوی بدها، علاوه بر استفاده از ماسک یا وسایل کمکی در تصفویه هوا، رعایت نکات تغذیهای نیز بسیار حایز اهمیت است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتیاکسیدان، میوهها و سبزیجات با برگهای سبز میتوانند اثرات نامطلوب ناشی از گرد و غبار را کاهش دهند. بهتر است استفاده از فست فودها، غذاهای حاوی مواد افزودنی و آلرژی زا، محدود شود ضمن اینکه مصرف لبنیات به خصوص شیر و غذاهای دریایی و موتد غذایی حاوی امگا۶ توصیه میشود.
مدارس نوبت صبح تمامی مقاطع تحصیلی ۶ شهرستان خوزستان فردا سهشنبه به صورت غیرحضوری برگزار میشود.
کد خبر: ۱۲۳۴۷۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۱
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از مراجعه یک هزار و ۶۹ نفر با مشکلات تنفسی به بیمارستانها در پی وقوع گرد و غبار امروز خبر داد.
کد خبر: ۱۲۳۴۷۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۰
دبیرکارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان با اشاره به اعلام دیرهنگام غیرحضوری شدن فعالیت مدارس و دو ساعت تاخیر آغاز کار ادارات در پی وقوع گرد و غبار شدید، گفت: سعی میشود با هماهنگی، این ایراد را برطرف کنیم و از این به بعد با هماهنگی بیشتر، نتیجه تصمیمگیریها به موقع اعلام شود تا چنین شرایطی رخ ندهد.
کد خبر: ۱۲۳۴۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۰
مدیر کل منابع طبیعی استان قم گفت: مهمترین مسئلهای که در سالهای اخیر با آن درگیر هستیم موضوع گسترش بیابان، فرسایش خاک و گرد و غبار است که زندگی مردم و شهروندان قم را دچار اختلال کرده است.
کد خبر: ۱۲۳۴۰۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۷
فعالیت همزمان و همافزای کانونهای گرد و غبار داخلی و خارجی در خراسان رضوی در سالهای اخیر بر اثر خشکسالی و کمبارشی، شدتی مضاعف یافته، چنانکه مشهد را در شمار هفت کلانشهر آلوده کشور قرار داده است.
کد خبر: ۱۲۲۱۲۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۳
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به تبعات افزایش گرد و غبار در کشور گفت: نیازمند چتر بزرگتری در زمینه سیاستگذاری و هماهنگی بین نهادهای متولی مانند وزارتخانههای نیرو، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت هستیم تا بتوانیم عملکرد موثرتری در زمینه مدیریت گرد و غبار داشته باشیم.
کد خبر: ۱۲۱۳۶۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۳
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: شاخص کیفیت هوای کلانشهر مشهد در ششمین روز دی ۱۴۰۲ در پی افزایش ناگهانی حجم گرد و غبار از روز گذشته پس از یک روز تنفس گرد و خاک، برای دومین روز پیاپی ناسالم است.
کد خبر: ۱۲۱۲۳۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۶
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از انجام مطالعات طرح علاجبخشی سیستان در حوزههای منابع طبیعی و آبخیزداری برای ذخیره آب در آبخوانها و کنترل گرد و غبار در این منطقه خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۰۲۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۴
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست:
بنا بر اعلام رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، ۱۵ درصد میزان گرد و غبار و ۳۵ درصد خسارت ناشی از گرد و غبار از اراضی کشاورزی نشات میگیرد.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
پیشبینی میشود که اکنون سالانه ۲ میلیارد تن، وزنی برابر با ۳۵۰ هرم بزرگ جیزه شن و گرد و غبار وارد جو میشود.
کد خبر: ۱۲۰۵۶۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۹
علی سلاجقه معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به همراه محمد کرمی استاندار سیستان و بلوچستان در بدو ورود به شهر زابل به زیارت گلزار شهدای این شهر رفته و با آرمانهای شهدا تجدید میثاق کردند. بازدید از تالاب بینالمللی هامون، دیدار با ذینفعان و بهرهبرداران تالاب و برگزاری نشست «ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار » دیگر برنامههای رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این سفر است.
کد خبر: ۱۲۰۱۹۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۰
رییس اداره اطلاعرسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش کرمان با اشاره به تاخیر ۲ ساعته در آغاز به کار مدارس شهرستان سیرجان به دلیل بروز گرد و غبار گفت: مدارس سایر شهرستانها و مناطق این استان امروز شنبه ۲۲ مهرماه طبق روال عادی و با رعایت توصیههای بهداشتی به فعالیت خود ادامه خواهند داد.
کد خبر: ۱۱۹۸۴۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۲
کارگروه مدیریت وقوع شرایط اضطرار پدیده گرد و غبار استان با توجه به گزارش های رسیده اعلام کرد فعالیت مراکز آموزشی و ورزشی تا پایان روز پنج شنبه در شهرستان مشهد تعطیل خواهد بود.
کد خبر: ۱۱۹۶۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۳
این تصویر که توسط ابزار VIIRS (سوئیت رادیومتر تصویربرداری مادون قرمز مرئی) در ماهواره NOAA-NASA Suomi NPP به دست آمده است، توده های غلیظی از گرد و غبار را نشان می دهد که صدها کیلومتر در سراسر منطقه خشک در 22 سپتامبر 2023 / جمعه 31 شهريور 1402 می وزد.
کد خبر: ۱۱۹۵۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۶
سازمان هواشناسی، روز جمعه با پیش بینی وزش باد و گرد و خاک، برای ۲ استان در نوار شرقی کشور هشدار «نارنجی» صادر کرده است.
کد خبر: ۱۱۹۴۳۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۱
به دنبال افزایش غلظت ذرات گرد و غبار و تصمیمات اتخاذ شده در راستای جلوگیری از آسیب بهسلامت ساکنان منطقه، برخی ادارات منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون تعطیل شدند.
کد خبر: ۱۱۹۴۰۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۹
سلاجقه عنوان کرد
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به ۵ کشوری که بیشترین تاثیر را از پدیده گرد و غبار میپذیرند، اظهار کرد: سالانه ۷ میلیون نفر بر اثر آلودگی جوی طبیعی و مصنوعی جان خود را در جهان از دست میدهند.
کد خبر: ۱۱۹۲۱۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸
نخستین اجلاس بین المللی مقابله با توفانهای ماسه و گرد و غبار؛
باید برای قطعنامههای سازمان ملل و زیست محیطی ضمانت اجرا باشد، در غیر این صورت، صاحبان قدرت محیط زیست را به خطر میاندازند. این همگرایی باعث میشود، کشورهای توسعه یافته دریابند نباید تنها با نگاه اقتصادی به مسائل مشترکی که برای بشریت مهم است نگاه کنند، بلکه منافع مردم و حفظ محیط زیست نیز امری بسیار ضروری و قابل توجه است. توسعه «آری»، اما به خطر انداختن محیط زیست «هرگز»؛ این اصلی است که در قانون اساسی ما به رسمیت شناخته شده است.
کد خبر: ۱۱۹۲۰۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸
بر اساس بررسیها ۱۵۰ کشور جهان تحت تاثیر توفانهای گرد و غبار قرار دارند که بیشتر این کشورها در قارههای آفریقا و آسیا واقع شده است و از ۷ منشا اصلی تولید گرد و غبار در جهان ۲ منبع آن در قاره آسیا قرار دارد. حالا قرار است ۵۵ کشور دنیا برای مقابله با گرد و غبار به تهران بیایند.
کد خبر: ۱۱۹۱۳۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۳
در پی وقوع توفان و ریزگرد در منطقه سیستان تمام ادارات سیستان تعطیل و یکهزار و ۱۲۰ نفر به مراکز درمانی و بیمارستان ها مراجعه کردند.
کد خبر: ۱۱۸۷۸۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۳