کلیات

شورای اروپا (به انگلیسی: Council of Europe) کهن‌ترین سازمان برای یکپارچه‌سازی اروپاست که در سال ۱۹۴۹ میلادی (۱۳۲۸ ه‍.خ ) دایر گشت. پایهٔ این سازمان بر گسترش مردم‌سالاری، حقوق بشر، زمامداری قانون و بهره‌برداری از همکاری‌های فرهنگی استوار است. ۴۷ کشور با مجموع ۸۲۰ میلیون نفر جمعیت عضو این شورا هستند. نهادهای قانونی آن عبارتند از کمیته وزیران شکل گرفته از وزیر خارجه از هر کشور، مجمع پارلمانی از پارلمان متشکل از مجلس از هر کشور، کمیته مختلط متشکل از پنج عضو کمیته وزیران و ش عضو مجمع پارلمانی و دبیرکل که رهبر دبیرخانه شورای اروپا است.

پایگاه این شورا در استراسبورگ فرانسه است و فرانسوی و انگلیسی زبان‌های رسمی آن هستند. جرگهٔ وزیران، مجمع پارلمانی و کنگره آلمانی، ایتالیایی و ترکی استانبولی را نیز بکار می‌برند.

مهمترین زمینه فعالیت شورای اروپا در رابطه با حقوق بشر است. معاهده اروپایی حقوق بشر(۴نوامبر ۱۹۵۰) و تأسیس دو نهاد خاص کمیسیون اروپایی حقوق بشر و دادگاه اروپایی حقوق بشر از آن جمله اند.

پیشینه

یکی از نخستین پیشنهادهای یکپارچه‌سازی اروپا بوسیلهٔ پال تلکی نخست‌وزیر مجارستان پس از آنکه کشورش دو سوم خاک خود را در جریان پیمان تریانون پس از جنگ جهانی نخست از دست داد، پیشنهاد شد.

چرچیل در سال ۱۳۲۵ (برابر ۱۹۴۶) در سخنرانی خود در دانشگاه زوریخ سوییس از ایالات متحده اروپا نام برد. دو سال پس از آن ساختار شورا در لاهه هلند به بحث گذاشته شد.

در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۸ (خورشیدی) (برابر ۵ می ۱۹۴۹) شورا با پیمان لندن به بهره‌برداری رسید. در این روز اساسنامهٔ شورا با دستینهٔ (امضای) ده کشور ایتالیا، بریتانیا، بلژیک، هلند، دانمارک، فرانسه، ایرلند، لوکزامبورگ، نروژ، سوئد به تصویب رسید. هم‌اکنون همهٔ کشورهای اروپایی بجز بلاروس و قزاقستان و واتیکان در این شورا هستند. (تا سال ۲۰۱۲ میلادی ۴۷ کشور)

هدف‌ها و دستاوردها

مادهٔ یک اساسنامه این شورا می‌گوید: «درهای این شورا بر روی کشورهایی که به دنبال گسترش مردم‌سالاری، حقوق بشر، زمامداری قانون و بهره‌برداری از همکاری‌های فرهنگی هستند، باز است».

این شورا با تصویب پیمان‌ها و کنوانسیون‌های گوناگون، دستاوردهای زیادی را در راه رسیدن به اهداف خود داشته‌است.

برخی از دستاوردهای شورا:

• گسترش زمامداری قانون با تصویب حدود ۲۰۰ پیمان مانند کنوانسیون جرایم اینترنتی، کنوانسیون پیشگیری از تروریسم، کنوانسیون‌های ضد بزهکاری و کنوانسیون حقوق بشر.
• کمسیون بهرهوری عدالت (CEPEJ)
• حفاظت از حقوق بشر به‌ویژه از راه کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و کمیته اروپایی پیگیری شکنجه.
• کنوانسیون اقدام ضد قاچاق انسان
• کنوانسیون حفاظت از کودکان در برابر آزار جنسی

بنیادها و مجمع‌ها

• دبیرکل که برای یک دورهٔ پنج ساله بوسیلهٔ مجمع پارلمانی انتخاب می‌شود.
• جرگهٔ وزیران که وزیران خارجهٔ ۴۷ کشور شورا هستند.
• مجمع پارلمانی که شامل نمایندگان پارلمان کشورهاست.
• کنگرهٔ شورا که در سال ۱۹۹۴ ساخته شد و شامل نمایندگان سیاسی محلی از کشورهای شوراست.
• دادگاه حقوق بشر اروپا که شامل قاضی‌هایی از کشورهای شورا است.
• کمسیون حقوق بشر که توسط مجمع پارلمانی ایجاد شده‌است.

شمار زیادی از سازمان‌های مستقل و نیمه مستقل نیز با این شورا همکاری دارند.