پراکندگی آشفته دانشگاه در جغرافیای ایران

براساس تازه ترين نموداري كه درباره تعداد دانشگاه ها به تفكيك مراكز آموزشي منتشر شده است، مراكز علمي كاربردي با دارابودن 953 واحد بالاترين پراكندگي را درسراسر كشور دارند اين درحالي است كه دانشگاه هاي دولتي با دارا بودن 141 مركز آموزشي، كمترين ميزان پراكندگي را در ميان ساير دانشگاه ها به خود اختصاص داده اند.

به گزارش تابناک بحث درباره ميزان پراكندگي تعداد دانشگاه ها به تفكيك مراكز آموزشي درشرايطي است كه درحال حاضر 2 هزار و 569 دانشگاه در كشور وجود دارد و پس از مراكز علمي كاربردي كه بيشترين حجم از مراكز را به خود اختصاص داده اند،‌دانشگاه آزاد، پيام نور، غيرانتفاعي، فني و حرفه اي و در انتهاي جدول دانشگاه هاي دولتي قراردارند.

البته بررسي تعداد دانشگاه ها به تفكيك مراكز آموزشي براي تحليل ميزان پراكندگي دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كافي نيست و بايد تعداد دانشجويان هم به تفكيك مراكز آموزشي دانشگاهي مورد رصد قرار گيرد و بايد اين موضوع مورد تحليل قرارگيرد كه آيا تعداد دانشگاه ها با تعداد دانشجويان اين مراكز هماهنگ است؟

براي بررسي اين موضوع نگاهي به تعداد دانشجويان به تفكيك مراكز آموزشي دانشگاهي به فهم اين موضوع كمك مي كند. در دانشگاه دولتي با 141 مركز آموزشي، 687 هزار و 36 نفر تحصيل مي كنند درواقع مي توان گفت كه اين دانشگاه درحالي كه درجايگاه دوم از نظر تعداد دانشجو قراردارد اما كمترين ميزان مراكز آموزشي را به خود اختصاص داده است يعني اين دانشگاه نسبت به ساير دانشگاه ها از جمله آزاد، پيام نور، علمي كاربردي، فني وحرفه اي،‌غيرانتفاعي و آزاد كمترين ميزان مراكز آموزشي را به خود اختصاص داده است و دررتبه نخست، تجميع دانشگاه هاي كشور قراردارد.

دراين ميان دانشگاه آزاد اسلامي 530 مركز آموزشي در كشور دارد و در رتبه دوم حجم مراكز آموزشي قراردارد و حدود 1 ميليون و 550 هزار دانشجو هم در اين مراكز تحصيل مي كنند، درواقع اين دانشگاه بيشتر از ساير دانشگاه ها دانشجو دارد و وجود 530 مركز آموزشي با توجه به حجم قابل توجه دانشجويان اين دانشگاه پذيرفتني است اما اين موضوع درباره دانشگاه علمي كاربردي قابل درك نيست.

دانشگاه جامع علمي كاربردي كه 953 مركز آموزشي در سراسر كشور دارد با 473 هزار و 798 دانشجو از ساير دانشگاه هاي كشور پراكنده تر است، درواقع مراكز اين دانشگاه ها بسيار دركشور گسترده هستند.

دانشگاه پيام نور هم به ازاي 546 هزار و 886 دانشجو،‌466 مركز آموزشي وجود دارد، دانشگاه غيرانتفاعي هم كه 309 مركز آموزشي دارد، 339 هزار و325 دانشجو دارد، همچنين دانشگاه فني حرفه اي هم كه 170 مركز آموزشي، 197 هزار و 305 دانشجو دارد. رصد آمار مربوط به مراكز دانشگاهي حاكي از آن است كه دانشگاه هاي دولتي كمترين حجم پراكندگي و دانشگاه علمي كاربردي بيشترين حجم پراكندگي را دارند.

دراين شرايط با وجود آنكه دانشگاه هاي دولتي نسبت به ساير دانشگاه ها كمترين حجم پراكندگي را دارد يعني تعداد دانشجوي بيشتري در مراكز آموزشي اين دانشگاه مشغول به تحصيل هستند،‌ چندي پيش، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر ضرورت تجميع مراكز دانشگاهي، گفت: شاید ضرورت داشته باشد که بر روی تجمیع کار کنیم تا اثرگذاری مراکز دانشگاهی را بیشتر کنیم زيرا در دوره‌ای با گستره‌ای از ایجاد مراکز آموزش عالی مواجه بوده‌ایم و هزینه زیادی هم برای آنها صرف شده است و شاید آن زمان این اتفاق لازم بوده، اما امروز لازم است تعمیق فرآیندهای فناوری و حل مسائل و مشکلات جامعه از قبیل مسائل اجتماعی و صنعت در دستور کار قرار گیرد و شاید ضرورت داشته باشد که روی تجمیع کار کنیم و به این ترتیب اثرگذاری مراکز را زیاد کنیم.

منصور غلامی با اشاره به اینکه وزارت علوم برای ساماندهی مراکز آموزش‌عالی تلاش می‌کند، اظهار کرد: بعضی از مراکز دانشگاهی و واحدهای پراکنده در سراسر کشور بیشتر از سایر مراکز ساماندهی می‌شوند و بیشتر هم دانشگاه‌های مهارتی مانند فنی و حرفه‌ای و علمی- کاربردی مشمول این طرح می‌شوند.

با توجه به گفته هاي وزارت علوم و تجربه موفقيت دانشگاه هاي دولتي با توجه به تجمع آنها و همچنين اهميت تجمع مراكز دانشگاهي براي نظارت بيشتر برآنها؛ بايد تلاش شود كه از افزايش بيشتر مراكز دانشگاهي در دانشگاه هاي دولتي، آزاد، علمي كاربردي، فني وحرفه اي،‌غيرانتفاعي و پيام نور جلوگيري شود البته تجميع مراكز جامع علمي كاربردي و غيرانتفاعي با توجه به گستردگي مراكز آن بايد در اولويت قراربگيرد زيرا اين مراكز در بالاترين ميزان گستردگي قراردارند و همين موضوع نظارت برآنها را كاهش مي دهد.