بازدید 3577

امکان و امتناع ایجاد دولت مستقل کردی

کد خبر: ۶۷۵۴۴۳
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۴:۴۰ 09 March 2017
مسأله مهمی که ذهن بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران را به خود مشغول کرده، این است که پس از نابودی داعش در عراق و سوریه و خروج این دو کشور از بحران، سرنوشت کردها چه خواهد شد؟ در این میان، رویکرد آمریکا نسبت به کردها و خواسته های آن ها اهمیت اساسی، هم برای خود کردها و هم برخی از کشورهای منطقه (از جمله ترکیه) و همچنین نظم امنیتی آینده خاورمیانه دارد.
 
بسیاری از بر این باورند که آمریکا به انجام اعمالی پلید پس از پایان جنگ ها اشتهار دارد. ایالات متحده تا حدود زیادی عراقی ها و افغان هایی را که جانشان را در راه همکاری با ایالات متحده طی پانزده سال گذشته به خطر انداخته اند رها کرده است؛ بنابراین، از نظر آن ها آمریکایی یک بار دیگر این بدعهدی را نیز در قبال کردها دنبال خواهند کرد و در مقابل دولت های ملی در عراق، سوریه و ترکیه آنها را تنها خواهند گذاشت.
 
در مقابل برخی دیگر از تحلیلگران بر این عقیده اند که باید منتظر تغییر رویه غیر منتظره آمریکایی ها باشیم و این کشور ممکن است با حمایت از تشکیل دولت کردی، نظم امنیتی خاورمیانه را دچار تحول جدی کند.
 
در همین زمینه، «جنگیز تومار»  استاد انستیتو تحقیقات خاورمیانه (ODE) دانشگاه در مطلب خود در پایگاه خبری «الجزیره» اظهار داشت: تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا درباره عملیات آزادسازی رقه، سناریوی آمریکا درباره منطقه را آشکار خواهد کرد. اگر ترامپ بخواهد با استفاده از نیروی PYD و YPG رقه را آزاد کند ـ که تحولات موجود چنین سیاستی را نشان می دهد ـ در آن صورت آمریکا در شمال سوریه، طرحی مانند طرح اجرایی «نیروی چکشی در شمال عراق» را پیاده خواهد کرد. پس از آن نیز آمریکا تلاش خواهد کرد بخشی از خاک ترکیه و ایران را نیز جدا کرده و دولت سکولار کردستان وابسته به آمریکا را تأسیس خواهد کرد.»

چندی پیش نیز «آمیتای اتزیونی» استاد روابط بین الملل در دانشگاه جورج واشنگتن نیز گفته بود: «آمریکا باید از ایجاد دولتی کردی حمایت کند. البته چنین کاری با مخالفت حکومت های بغداد و آنکارا مواجه می شود. با این حال، کردها از حق استقلال برخوردارند. به علاوه، چنان حمایتی، اطمینان بخشی به دیگر متحدین ایالات متحده در منطقه، اروپا و جنوب شرق آسیا را به همراه خواهد داشت و بدان معنا خواهد بود که ایالات متحده در کنارشان خواهد ماند، نه آنچنان که قبلاً بارها کردها را رها کرده است».
 
وی ادامه داد: اگر جنگ در سوریه پایان یابد، به یقین برخی واقع گرایان خواهند گفت که ایالات متحده باید در کنار حکومت های عراق و ترکیه بماند، زیرا آنها هستند که می توانند در آینده با ایالات متحده همکاری کنند و در نتیجه باید کردها را نادیده گرفت. این نه تنها شکستی اخلاقی است، بلکه سیاستگذاری غیر عاقلانه ای نیز خواهد بود. متحدان ایالات متحده در سراسر جهان در حال نظاره هستند و هنگامی که دیگر جنگجویان مورد نیاز نباشند، آنها شیوه برخورد واشنگتن با کردها را مدنظر قرار خواهند داد. آنها رفتار واشنگتن در برابر کردها را مانند آزمایش راستی آزمایی خواهند دید و بنا به آن تصمیم خواهند گرفت که اگر خطرات زیادی را در راستای حمایت از سیاست های آمریکا در برابر روسیه، چین و ... متحمل شوند، می توانند به ماندن ایالات متحده در کنارشان اعتماد کنند؟
 
بنابراین به تازگی بسیاری بر این باورند که آمریکایی ها پس از حل بحران در عراق و سوریه از دولت کردی در عراق و سوریه حمایت خواهند کرد. با این حال، به نظر می رسد، پذیرش این دیدگاه چندان آسان نباشد. بدون شک ایجاد دولت کردی در منطقه بیش از آنکه امنیت زا باشد امنیت زداست و بیش از آنکه نظام امنیتی جدیدی در خاورمیانه ایجاد کند بی نظمی جدیدی را به ارمغان خواهد آورد.
 
به نظر می رسد، آمریکایی ها به خوبی از مخاطرات طرح تشکیل دولت کردی در منطقه آگاه هستند؛ لذا اگر واشنگتن خواسته باشد منافع کردها را در کشوری مانند سوریه تأمین کند نمی تواند ایده دولت مستقل کرد را محقق کند؛ بنابراین، شاید تنها راهکار آن ها ایجاد یک منطقه خودمختار با اختیارات محدود برای کردها در شمال سوریه باشد که این خود نیز با چالش ها و محدودیت های زیادی روبه روست.

تاکتیک جدید ترکیه در استفاده از «کردها علیه کردها» در عراق و سوریه

مسعود بارزانی، رئیس دولت اقلیم کردستان عراق در روزهای 26 و 27 فوریه در سفر خود به ترکیه با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور و بنعلی یلدریم، نخست وزیر این کشور دیدار و گفت وگو کرد. این سفر به دنبال دیدار بارزانی با ایلدریم در حاشیه نشست امنیتی مونیخ انجام شد.

در همین زمینه، روزنامه حریت ترکیه به مباحث و مذاکرات مطرح میان بارزانی با مقامات ترکیه پرداخته که یکی از مهم ترین آنها، مسأله پ.ک.ک و کنترل آن بر منطقه سنجار عراق بوده است. مقامات ترکیه بر این باورند، کنترل پ.ک.ک بر سنجار، یک پل ارتباطی است که این گروه را به کردهای وابسته به خود از جمله واحدهای مدافع خلق(YPG) در سوریه وصل می کند.

ترکیه بارها اعلام کرده که به هیچ وجه اجازه نخواهد داد، پ.ک.ک در سنجار بماند و اگر دولت عراق یا اقلیم کردستان اقدامی برای بیرون راندن این گروه از سنجار انجام ندهند، خود این کار را انجام خواهد داد.

برای دولت عراق که هم اکنون به شدت در حال مبارزه با داعش و پیشبرد عملیات موصل است، فرصت و توان کافی جهت اقدام علیه پ.ک.ک نیست. به همین دلیل، مقامات ترکیه در سفر اخیر بارزانی به این کشور، این مسأله را با رئیس دولت اقلیم کردستان عراق مورد بحث و مذاکره قرار دادند که این مذاکرات نیز نتایجی به همراه داشته است.

مهم ترین نتیجه ملموس این بوده که به تازگی نیروهای پیشمرگه رژوا، حملاتی علیه نیروهای پ.ک.ک و وابستگان آن در کردستان عراق آغاز کرده اند. پیشمرگه های رژوا از مجموعه ای از نیروهای کرد سوریه تشکیل شده اند که با پشتیبانی بارزانی در عراق آموزش داده شده اند. این نیروها، بین سال های 2012 و 2014 با اجبار نیروهای مدافع خلق وابسته به پ.ک.ک از سوریه خارج شدند. این گروه حدود 7 هزار جنگنجو دارد که هم اکنون یک دسته از آنها، آماده استقرار در مرز عراق و سوریه هستند.

درگیری های اخیر در سنجار، نخستین نشانه از منازعه جدی میان نیروهای تحت حمایت بارزانی و نیروهای وابسته به پ.ک.ک است. تا پیش از این، بارزانی، قدرتمندترین رهبر کرد تلاش بسیاری کرد تا از درگیری و انشقاق میان گروه های مختلف کرد در عراق و سوریه جلوگیری کند که این مسأله بیشتر به دلیل جلوگیری از تضعیف رهبری خود بر کردها بوده است.

اما تحولات اخیر و به ویژه تقویت روابط ترکیه ـ اربیل منجر به ایجاد نخستین درگیری جدی میان گروه های کرد به رهبری بارزانی و با هدایت آنکارا شده که مهم ترین هدف آن، بیرون راندن پ.ک.ک از سنجار است.

همچنین گزارش های جدید حاکی از آن است که نیروهای پیشمرگه تحت حمایت بارزانی قرار است در آینده نزدیک در بخش های مختلف سوریه مستقر شوند و به همراه نیروهای ترکیه عملیات مورد نظر ترکیه در منبج پیش ببرند.

بنابراین، به نظر می رسد این تاکتیک جدیدی است که آنکارا می خواهد برای پیشبرد اهداف خود در عراق و سوریه از آن بهره گیرد. ترکیه قصد دارد، با استفاده از نیروهای کرد نزدیک به خود و به ویژه نیروهای تحت حمایت بارزانی، با دیگر گروه های کرد از جمله پ.ک.ک و وای.پی.جی در عراق و سوریه مقابله کند. هدف ترکیه در عراق، چیزی نیست جز بیرون راندن پ.ک.ک از سنجار و در سوریه نیز مهم ترین هدف را باید تسلط بر منبج و یا حداقل جلوگیری از کنترل نیروهای وای.پی.جی بر این شهر دانست.

انتخاب سخت و چالش برانگیز ترامپ در عملیات رقه؛ ترکیه یا کردها

ادعای رئیس جمهوری جدید آمریکا برای تشدید مبارزه با داعش در سوریه با توجه به اختلاف نظر مواضع واشنگتن و ترکیه بر سر حضور نیروهای کُرد سوری با اما و اگرهای زیادی همراه است.

«رویترز» در تحلیلی به بررسی چالش های پیش روی «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری تازه کار آمریکا برای مبارزه با داعش در میدان عملیاتی سوریه پرداخت و نوشت: ترامپ برای آزادی الرقه چاره ای جز انتخاب بین دو گزینه «بد» و «بدتر» ندارد.

این خبرگزاری در توجیه داوری خود در این زمینه می نویسد: در مسیر رسیدن به الرقه، آمریکا یا باید به قیمت تداوم رابطه با کردهای سوری، قید همکاری با ترکیه به عنوان یکی از متحدین خود در ناتو را بزند یا به قیمت حذف کردها، طرحی را در پیش بگیرد که عملیات فرضی وی در سوریه را کندتر می کند و حضور نیروهای آمریکایی بیشتری در این میدان را می طلبد.

اگرچه «بنعلی ایلدریم» نخست وزیر ترکیه از گشوده شدن صفحه ای جدید در روابط آنکارا-واشنگتن سخن گفته است و نبرد «الباب» را راه گشای فتح الرقه توصیف می کند، آینده حضور «وای پی جی» یگان مدافع خلق که بازوی نظامی حزب کُردی دموکراتیک خلق سوریه محسوب میشود، همچنان محل بحث و رایزنی میان ترکیه و آمریکا است.

گفتنی است که وای پی جی، گره کور رابطه آنکارا-واشنگتن به شمار می آید چراکه ترکیه به آنها به چشم حامیان پ ک ک نگاه می کند که در شمار گروه های تروریستی طبقه بندی شده است.

با این حال، ایلدریم در پاسخ به این سوال که اگر آمریکا بر لزوم شرکت گروه شبه نظامی وای پی جی در عملیات آزادسازی الرقه اصرار کند، واکنش آنکارا چه خواهد بود، گفت: من چنین نظری (از سوی آمریکا) دریافت نکرده ام. آنها در فرآیند ارزیابی قرار دارند. باید صبر کنیم و ببینیم نتیجه چه خواهد شد.

ترکیه اصرار دارد که عملیات آزادسازی الرقه به دست نیروهای عرب مخالف دولت دمشق انجام شود حال آنکه نیروهای دموکراتیک سوریه که از حمایت آمریکا برخوردار هستند علاوه بر اعراب، اکراد سوریه را نیز شامل می شوند.

 یک نیروی وابسته به دولت آنکارا مدعی است شمار نیروهای عربی که می توانند در کنار نیروهای ترکیه و آمریکا، در آزادسازی الرقه حضور داشته باشند به ۱۰ هزار نفر می رسد.

با این حال، واشنگتن با توجه به مشکلاتی که نیروهای سوری مورد حمایت ترکیه این هفته برای ورود به الباب داشتند، آمادگی آنها را برای حضور در عملیات الرقه مورد تردید قرار داده است.

از سوی دیگر چگونگی دستیابی ترکیه به الرقه نیز مبهم است و معلوم نیست که آنکارا راه خود را از طریق نفوذ به قلمرو دولت سوریه باز خواهد کرد یا بخشی که کنترل آن به دست اکراد است.

به هر حال، معارضین سوری مورد حمایت آنکارا نیازمند آموزش بیشتری هستند که می تواند بهانه ای باشد برای حضور بیشتر نیروهای آمریکایی ویژه در سوریه که فعلا تعدادشان ۵۰۰ نفر است. همه اینها، تحقق ادعای همکاری آنکارا-واشنگتن برای فتح الرقه را با کندی مواجه می کند.

گفتنی است «فکری ایشیک» وزیر دفاع ترکیه در تازه ترین اظهارنظر خود درباره حضور نیروهای کرد سوری در آزادی الرقه گفت: بیش از ۹۰ درصد جمعیت الرقه را عرب ها تشکیل می دهند و اگر شما یک گروه تروریستی با سابقه قومیتی متفاوت باشید و بخواهید این محل را نجات بدهید موجب به وجود آمدن بی ثباتی بزرگی می شوید. این همان نکته ای بود که برای موصل مهم بود و برای آزاد سازی الرقه نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

تور تابستان ۱۴۰۳
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
برچسب منتخب
# حمله به کنسولگری ایران در سوریه # جهش تولید با مشارکت مردم # اسرائیل # حمله ایران به اسرائیل