بازدید 30798

سنت فراموش‌شده «چاووشی ‌خوانی» احیا می‌شود؟

این سنت تقریباً در دوران معاصر متروک شده و گاه به صورت پراکنده دیده می‌شود. با این حال، شاید این عاشورا فرصتی باشد که بار دیگر شاهد چاووشی خوانی باشیم و این سنت در روزهای پیش روی احیا‌ شود؛ آیا در این زمینه گامی برداشته خواهد شد؟
کد خبر: ۴۴۵۸۵۷
تاریخ انتشار: ۰۸ آبان ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۲ 30 October 2014
چاووشی‌خوانی یکی از سنت‌های بسیار تاریخی است که برای ‌محرم نیز بسیار مورد توجه بوده، ولی در گذر زمان به سنتی متروک بدل شده است؛ سنتی که باید احیا‌ شود و در مجالس عزاداری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) مورد توجه قرار گیرد؛ اما چاووشی خوانی دقیقاً چیست و‌ در محرم چگونه بوده است؟

به گزارش «تابناک»؛ از قرن‌ها پیش بین شیعیان آل محمد (ع) چنین سنتی رایج بوده که برای تشرف یا رفتن زوار به اماکن مقدس و مشاهد مشرف اولاً چند شب قبل از حرکت زوار، چاووشی را دعوت می‌کردند و به او می‌گفتند: «چون ما قصد تشرف و رفتن به فلان زیارت را داریم، شما بالای بام خانه ما برو و با خوانندگی و چاووشی‌ کردن رفتن ما را به مردم اطلاع بده.» 

چاووش‌خوان چند شب پیاپی بر بام خانه زوار می‌رفت و اشعاری را درباره فضیلت رفتن به مکه مکرمه، مدینه منوره، کربلای معلی و مشهد مقدس امام رضا (ع) و زیارتی که زوار و صاحبخانه قصد رفتن به آنجا را داشتند، با صدای بلند می‌خواند و با خوانندگی و چاووشی مردم شهر و محل را آگاه می‌کرد که از این خانه و محل یک یا چند نفر قصد سفر به مکه مکرمه، کربلای معلی و مشهد مقدس حضرت امام رضا (ع) را دارند؛ بنابراین اگر دیگران هم مایل‌اند به این زیارت، مشرف و با این زوار همسفر شوند، خود را آماده کرده و هر چه زود‌تر بدین‌وسیله قصد خود را اعلام کنند.

ثانیاً روز حرکت زوار، چاووش‌خوان به بام خانه زوار می‌رفت و با خواندن اشعار چاووشی و مناسب به مردم شهر و محل اعلام می‌کرد که زوار عازم حرکت‌ ‌هستند. با شنیدن صدای چاووش دوستان و آشنایان و همسایگان خاص ارحام و بستگان زوار جلو‌ در خانه او اجتماع و زوار را تا مدخل و دروازه شهر یا آخُر قریه و آبادی با کمال احترام بدرقه و همراهی می‌کردند.

چاووش هم اشعار مناسبی می‌خواند و همراهان زوار با صدای بلند و دسته‌جمعی شعار «بر محمد و آل او صلوات» سر می‌دادند. وقتی به مدخل شهر و آخر آبادی می‌رسیدند، همگی با زوار روبوسی و خداحافظی و وداع می‌کردند، به آن‌ها التماس دعا می‌گفتند، برای سلامتی‌شان دعا و در ‌‌نهایت مراجعت می‌کردند.

آن گونه که «خیمه» روایت می‌کند، چند روز پس از رفتن زوار، بستگان آن‌ها آشی را به عنوان آش پشت‌پا برای سلامتی زوار می‌پختند و قربـة الی الله بین مردم تقسیم می‌کردند.

هنگام بازگشت زوار هم چاووشی را دعوت می‌کردند، با جمعی از دوستان و آشنایان خاص ارحام و بستگانِ زوار به مدخل و دروازه شهر می‌رفتند و به انتظار رسیدن قافله زوار می‌ایستادند. وقتی قافله زوار از راه می‌رسید، ضمن استقبال از آن‌ها با چاووشی‌ کردن و ذکر شعارهای مذهبی و دسته‌جمعی همراهان زوار را به خانه و منزل می‌رساندند و جلو‌ در خانه هم گوسفندی را قربانی می‌کردند، اسپند در آتش می‌ریختند و گلاب بر مردم می‌پاشیدند؛ سپس همه را به خانه می‌بردند و از آن‌ها پذیرایی می‌کردند. زوار را هم سنت بر این بود، تا یک هفته در خانه بنشیند و ارحام و آشنایان از راه دور و نزدیک به دیدن آن‌ها بیایند. هنگام ظهر و شب هر که در خانه می‌ماند، از ناهار و شام و ولیمه زیارت بهره‌مند می‌شد.

این سنت و عمل مذهبی اولاً تبلیغی در جامعه برای رفتن به اماکن مقدس و مشاهد مشرف بود و مردم را بدین‌وسیله بر آن تشویق و ترغیب می‌کرد. ثانیاً مقام و مرتبه ولایت و خاندان رسالت را که ستون محکم اسلام هستند، فراوان تجلیل و تعظیم و تبلیغ می‌کرد و ثالثاً برای کسانی که در راه اظهار ولایت و عرض مودت به پیشوایان دین زحمت زیادی متحمل می‌شدند، اموالی را در این راه مصرف می‌کردند و به زیارت آن‌ها مشرف می‌شدند، ارزش و احترام زیادی قائل می‌شد.

همه این کار‌ها، سنت و اعمال مشروع و مقدس و مطلوب و مرضی شرع مقدس و خدای تبارک و تعالی بوده که متأسفانه اکنون به علت بی‌توجهی مردم به آثار و فواید آن در حال فراموشی و ترک‌شدن یا تضعیف‌شدن است. برادران ایمانی به ‌ویژه مسئولان محترم مربوطه باید هرچه زود‌تر بکوشند تا این سنت و شعار مذهبی در همه جای جامعه ما اقامه و اجرا شود و آنچه به نفع دین و مذهب و اجتماع و اعتقادات مذهبی مردم ماست، از بین نرود.

چاووشی برای ماه محرم به این صورت بوده که از دیرباز به مناسبت نزدیک‌ شدن ماه محرم و سالگرد شهادت حضرت سیدالشهداء (ع) و یاران باوفای آن حضرت، یکی دو ماه قبل از ‌محرم دستجات سقایی و سقاخوانان هر شهر و قریه‌ای ابتدا ‌هفتگی و پس از عید غدیر تا ماه محرم در همه شب‌ها در خانه‌ها و محلات مختلف اجتماع می‌کردند، بعد از ذکر مدح و منقبت اهل بیت رسالت به ذکر نوحه‌سرایی سقایی امام حسین (ع) و نزدیک‌ شدن ماه محرم می‌پرداختند و بدین‌وسیله مردم شهر و قریه به ‌ویژه دستجات حسینی را به فرا رسیدن و نزدیک‌شدن ماه محرم و استقبال و آمادگی از ماه عزای امام حسین (ع) و سالگرد قیام عاشورا آگاهی و آماده‌باش می‌دادند.

در بعضی اماکن هم جمعی بر پشت‌بام حسینیه‌ها و تکایا و امامزاده‌ها می‌رفتند و به صدای بلند و دسته‌جمعی نوحه‌سرایی و چاووشی برای آمدن ماه محرم می‌کردند؛ ضمناً روز آخر ماه قربان و اول ماه محرم نیز دستجاتی به نام چاووش‌عزا از محلشان حرکت می‌کردند و به طرف بازار یا زیارت‌ها و حسینیه‌ها و تکایا می‌رفتند و به سقاخوانی و نوحه‌سرایی می‌پرداختند. آن‌ها را هیأت چاووش‌عزا و چاووش‌خوان ماه محرم می‌نامیدند.

در خصوص این سنت پژوهش‌هایی شده اما این سنت تقریباً در دوران معاصر متروک شده و گاه پراکنده دیده می‌شود و بیشتر برنامه‌های آیینی و مناسبتی درباره چاووشی خوانی برگزار شده، حال آنکه چاووشی باید امری فراگیر باشد و فراگیر شدن دوباره‌اش نیز اصلاً دشوار و پیچیده نیست. با این اوصاف، شاید این عاشورا فرصتی باشد تا بار دیگر شاهد چاووشی خوانی باشیم و این سنت در روزهای پیش روی احیا‌ شود؛ آیا در این زمینه گامی برداشته خواهد شد؟
سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
مطالب مرتبط
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۱۵
در انتظار بررسی: ۱
انتشار یافته: ۲۳
اینقدر رسومات جدید و من درآوردی متاسفانه اضافه شده که بایستی فکری به حال حذف این گونه رسومات کرد . فراموش شدن چاوشی پیشکش. ادبیات و رفتار مداحان نمونه خوبی از این دست میباشد.
یادش بخیر خیلی زیبا بود
یک نمونه صوتی اگر میگذاشتی ، قانون خدا غلط میشد ؟
با سلام خدمت دوستان گرامي اين سنت در روستاي ايراج از توابع خوروبيابانک شهرستان نايين استان اصفهان هنوز پا برجا مي باشد .اين چاوشي دو نفره خوانده ميشود که نفر اول يک بند از شعر مذهبي را ميخواند و نفر بعدي در جواب ايشان بند بعدي شعر را ميخواند و هنوز عزا داريها به صورت کاملا سنتي در اين روستا انجام ميشود و در ايام محرم توريست زيادي براي بازديد مي ايند
اینایی که فامیلشون چاووشی هست همین کاره بودن؟
ترانه نخونن چاووشی پیشکش
عزاداریهامونم رنگ غربی گرفته
در دیرج یکان از توابع شهر مرند آذربایجان شرقی این مراسم هنوز پا برجاست.
باسلام
احتمالا در قدیم چون تقویم و وسایل ارتباط جمعی نبوده از این روش برای اطلاع رسانی به مردم استفاده میشده است در حال حاضر شاید خیلی کاربرد نداشته باشد
در بوشهر هنوز سنت چاووشی خوانی پا برجاست و فراموش نشده و نخواهد شد.
اتفاقا این رسم هنوز در بین مردم خوروبیابانک در استان اصفهان چه در شبهای محرم و چه در مراسم استقبال از حاجیان و کربلایی ها مر سوم است
سلام عليكم
رسم چاووش خوانی در استان بوشهر علی الخصوص تنگستان و تنگسیر، هنوز پابرجاست و عجیب در دل مردمان ادب پرورش جای گرفته.
در بین قوم ما هنوز این رسم هست خیلی زیبا است مثلاً وقتی کسی می خواهد به مکه یا کربلا برود ویا بر می گردد ورودی ده یلا محله مردم اورا همراهی وچاوشی می شود من خودم چند نوبت اینکار را کردم مثلاً با همراهی زوار کربلا این اشعار را می خوانیم :
هرکه دارد هوس کرب بلا بسم الله هر که دلرد سر همراهی ما بسم الله
شیعیان قاسم داماد عروسی دارد هر که دارد هوس نقل وحنا بسم
بلند بگوی مترس از کلام بابرکات به دست بریده صحرای کربلا صلوات
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
کی موالی موسم فصل بهار کربلاست لاله باید چید هرکس داغدار کربلاست
کرده عزم کربلای پربلا زوار او موسم یاری است هر کس جان نثار کربلاست
بریده باد زبانی نگوید این کلمات به قاسم وعلی اکبر جدا جدا صلوات
برای مکه ومشهذ هم ویا بازگشت از سفر رباعیات متناسب خوانده می شود وگاهی چند چاوش خوان با همکاری هم می خوانند مثلاً یک بیت را یک نفر وبیت دیگر را نفر دیگر می خواند
گاهی اینقدر فضای روحانی ایجاد می شود که افراد با گریه از زوار خداحافظی ویا استقبال می کنند
این هایی هم که ظاهرا باقی مانده و مورد حمایت رسمی هم هستند ، جایگاه قبلی خود را بطور کامل از دست داده اند
این رسم مربوط به گذشته بوده که تلفن و شبکه اجتماعی نبوده و سفر به اماکن زیارتی سخت بوده و با این روش اطلاع رسانی میشده الان سفر ساده شده و مردم ترجیح می دهند چراغ خاموش به سفر بروند و چنیین رسمی خواستگاه ندارد.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۲:۴۹ - ۱۴۰۱/۰۵/۱۲
خاستگاه= محل برخاستن = منشاء = مبدا
خیلی خوبه. چند روز از روزهای معمولی (و نه شاد ) کم میشه و به روزهای عزا اضافه. شغلهای جدیدی هم برای بعضیا که دنبال پول درآوردن بی زحمت هستند ایجاد میشه. عالیه زودتر از رسانه میلی شروع کنید.
آقا چرا یادشون میاری؟ توی این شرایط وانفسا، به مراسمات هرچیزی رو اضافه کرده اند. مجالس سخنرانی رو داشتیم ولی روضه خوانی شد اوجب‌واحبات! خوب قبول، راه اندازی دسته های سینه زنی شد اصل مراسم، اون هم قبول. برپایی خیمه شد جز اصلی مراسم و ملت نذر و نیاز میکنند، با کلی هزینه و توزیع چای و شیر صلواتی، حالا پیشنهاد میکنید که چاووش خوانی هم اضافه شود. خدائیش یکی پیام عاشورا رو برای این جماعت تفسیر دقیق و درست انجام داد؟ در این شرایط سخت که حتی بیمارستانهای ما در حال ورشکستگی هستند و جماعت پرستار ما زمین گیر شده اند. نمی شد مثل قدیمها،\د!!!! یک بسیج عمومی انجام و هزینه های مراسمات خرج بیماران کرونای و خانواده هاشون می شد. من مخالف روضه‌خوانی و مراسمات نیستم ولی درسته در این شرایط ، ما بدون توجه به شرایط فعلی، صرفا در سوگ امام حسین (ع) گریه کنیم و نذری توزیع کنیم؟ امام اگر بودند چه میکردند و ما را به چه سفارش می کردند؟
چاووشی خوانی بسیار زیباست امیدوارم احیاء شود
درشهرخانوک ازتوابع کرمان این چاووشی خوانی هنوزهم رایج است منتهی این باربرای سفراخرت افرادوقبل ازتشییع جنازه متوفی چاووشی برگزارمیشود ضمن اینکه دردهه اول محرم دریکی ازتکایای محوری عزاداری قبل ازشروع مراسم روضه خوانی روزانه چندنفرازمادحین وذاکرین اشعاری رابصورت همخوانی اجرا میکنندکه بدینوسیله شروع مراسم به اطلاع مردم رسانده میشودواختصاصا به این نوع چاووشی ذکرمیگویند.
همش غم و غصه
اصل متن مال ۹۳ هست هر سال انگار داری میزاریش صفحه اول
محسن چاووشی رو میگه
تابی این نظرات عهد عتیق چیه میذاری؟؟؟
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هفدهم رمضان