رفتار آمریکا در قبال تحولات منطقه نشان از انفعال آنها دارد

تحولات مصر، در حالی به سرعت به سوی سرنگونی رژیم مبارک پیش می‌رفت که ناگهان طرح بحث مذاکرات مخالفان و دولت مصر تا اندازه ای بر سرعت حرکت انقلابیون تأثیر گذاشت. اکنون این پرسش مطرح است که آیا وضعیت مصر به پیروزی انقلاب و تحقق خواست‌های مردم منتهی می‌شود، یا اینکه این تحرکات در مرحله اصلاحات باقی خواهد ماند؟

در همین باره، حشمت الله فلاحت پیشه استاد دانشگاه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار «تابناک»، این موضوع را مورد واکاوی قرار داده که اهم نکات مطرح به شرح زیر است:

 ارزيابي کلی از تحولات اخیر در مصر

ـــ بر این باورم تحولاتي كه در مصر شكل گرفته و اگر ان‌شاءالله به نتيجه قطعي برسد كه از هم‌اكنون قابل پيش‌بيني است، منجر به شكل‌گيري انقلاب در اين كشور مي‌شود كه بزرگترين تحول پس از انقلاب اسلامي ايران در منطقه خاورميانه است. این تحولات بازتاب‌هاي گوناگوني در درون مصر، فضاي سياسي منطقه و همچنين راهبردهاي خارجي منطقه به دنبال خواهد داشت.

مذاكرات اخوان المسلمين و كف و سقف خواست معترضان

ـــ اتفاقي كه در مصر رخ داده، يك نهضت انقلابي است؛ اما هدف دولت مبارك و عمر سليمان كه با تأكيد و تصميم آمريكايي‌ها در پستي كه تاكنون بلاتكليف بوده قرار گرفته است، بخشيدن معناي اصلاحي به جنبش انقلابي مردم مصر است. به عبارتي، تلاش مي‌كنند اتفاقي شبيه به انقلاب 1357 ايران در مصر تكرار نشود. از اين روی، مردم و مشخصا گروه‌هاي اسلامي همانند اخوان‌ المسلمين در حال مذاكره هستند كه علاوه بر مبارك، ساختار موجود هم دچار تحول شده و نظام سياسي بر اساس آن شكل بگيرد؛ بنابراین، در اختلاف‌نظرهايي كه بين اصلاح و انقلاب وجود دارد، اخواني‌ها نمي‌توانند با مقامات كنوني مصر به توافق برسند.

ـــ آمريكايي‌ها راهی را با نام اصلاحات تدريجي مدنظر دارند تا به وسيله آن، انقلاب را دچار خستگي كرده و وارد يك فضاي اصلاحي كنند. مقداري هم درها را باز گذاشتند تا فضا براي مذاكره آماده باشد و آزادي‌هاي محدودي در قالب تظاهرات شكل بگيرد. در اين بين انقلابيون را به گروه‌هاي انقلابي و اصلاحي تقسيم كنند و با گروه‌هاي اصلاحي به مذاكره بنشينند. اين يك مسير انحرافي است كه معمولا در انقلاب‌ها دنبال مي‌شود و از آنجايي كه از انقلاب ايران عبرت گرفته‌اند، همه سعي خود را به کار گرفته‌اند تا در برابر انقلاب مصر بايستند، اين در حالي است كه اين موضوع مي‌تواند سمت و سوي شعارها و هجمه‌ها را به سوي آمريكا برگرداند.

ـــ آمريكايي‌ها طرح اصلاحات را مطرح كردند و عمر سليمان را در شرايط انتقادي قرار دادند و تلاش كردند، حسني مبارك با يك چهره شكست خورده از بازي بیرون نشود، بلكه با روش‌هاي اصلاحي كنار گذاشته شود. با كنار گذاشتن اعضاي حزب حاكم از جمله جمال مبارك، تلاش مي‌كنند با پايان دادن به نظام موروثي اصلاحات خود را اجرا كنند. اين در حالي است كه انقلابيون بر این باورند که مبارك و همه كساني كه در سيستم مبارك هستند ـ مثل عمر سليمان ـ ضدانقلاب هستند و مانع تأمين اهداف انقلاب مي‌شوند. به همين دليل در مذاكرات توافق صورت نمي‌گيرد. انقلابيون بايد به اين نكته توجه داشته باشند که طولاني شدن اين موضوع، حتما بر ضرر آنها تمام مي‌شود. حتي اگر اصلاحات احتمالي صورت بگيرد و افرادي از نظام كنار گذاشته شوند، نظام همين خواهد بود و همچنان در درون قلمرو آمريكا و رژيم صهيونيستي عمل مي‌كند.

وضعیت شخص حسنی مبارک و زمان رفتن وی

ـــ مبارك در مصر تمام شده و هم اکنون آمريكايي‌ها که بر سر نوع رفتن مبارك بازي مي‌كنند، می خواهند به گونه‌اي پايان مبارك را اعلام كنند كه ديگر حاكمان عرب منطقه دچار ناامیدی از آمريكا نشوند.

ـــ مصر از سال 1978 سكوي ايالات متحده آمريكا براي تحولات در منطقه بوده است. آمريكايي‌ها پس از قرارداد كمپ ديويد استفاده‌های راهبردي بسیاری از مصر كرده‌اند و تلاش مي‌كنند، مانع از سقوط مصر شوند، چرا كه مبارك در اين مدت سی و چند ساله، واقعا به آمريكا و پياده كردن راهبردهاي آن كمك شاياني كرده است. آمريكايي‌ها بر سر اينكه تاريخ مصرف مبارك گذشته، به نتيجه رسيده‌اند؛ بنابراین، محكوم به پذيرش اين نتيجه شده‌اند كه مبارك كنار برود، ولی مي‌كوشند آبرومندانه او را كنار بگذارند.

امکان و احتمال برگزاری انتخابات آزاد در مصر

ـــ معتقدم اگر آمريكايي‌ها بتوانند با سيستم کنونی، خيزش مردم مصر را پايان بدهند، همه مسائل سياسي و انتخاباتي در آينده را به كار مي‌گيرند تا مردم مصر را خسته كنند. به عبارتي تلاش مي‌كنند زمان بخرند. انقلاب مصر در اوضاع كنوني كه يك روز در ميان حضور ميليوني را در ميدان التحرير را تجربه مي‌كند، بايد کار را به پایان برساند، در غير اين صورت، دچار فرسايش مي‌شود.

در حالي كه از هم‌اكنون دستگاه‌هاي اطلاعاتي مصر و آمريكايي‌ مي‌كوشند با روش تطميع و تهديد میان انقلابیون شكاف ايجاد كنند و حتي طرح رفتن مبارك بخشي از سياست آمريكايي‌هاست، می خواهند به گونه‌اي رفتار ‌كنند كه از شور و حراوت بخشي از انقلابيون كم كنند.
من بر این باورم که اگر انقلاب مصر كامل نشود، منجر به يكسري درگيري جدي مي‌شود، مصری‌ها مجبورند براي آينده كشور هم كه شده انقلابی را كه آغاز كرده‌اند حتما به پايان برسانند.

ـــ حرکتی كه آغازش با انقلاب بوده، پايانش هم باید با انقلاب باشد؛ نه اينكه آغازش با انقلاب باشد، پايانش با اصلاحات، اصلاحات نسخه‌اي نيست كه در مسير كار انقلابيون بوده باشد.

نسخه‌اي است كه از طرف آمريكايي‌ها براي آنها پيچيده شده و مي‌شود گفت، تفكر اصلاحي كه شكل مي‌گيرد، تنها شكاف داخلي است و سبب می شود گروه‌هايي که سياستشان مقابله با مبارك است، در آينده روبه‌روي هم صف‌آرايي كنند.

نگرانی غرب از تطبیق مصر با ایران دلیل تقابل با سخنان رهبر انقلاب

ـــ غربي‌ها به اين دلیل نگران هستند كه شباهت‌هاي واقعي ميان انقلاب اسلامي ايران و انقلاب مصر مي‌بينند. معتقدم انقلاب‌ها در مناطق گوناگونی كه از لحاظ فرهنگي قرابت بين آنها وجود دارد، بر هم تأثير مي‌گذارند.

ـــ به طور طبيعي، انقلابي كه در كشور اسلامي شكل مي‌گيرد، حتما بي‌تأثير از انقلاب اسلامي ايران نخواهد بود. چون ايران تنها كشور اسلامي است که انقلاب در آن به پيروزي رسيده است. به طور طبيعي كشورهاي اسلامي از انقلاب ايران تأسي مي‌پذيرند و اين به هيچ وجه نقطه ضعف به شمار نمي‌رود... طبيعتا بخشي از ادبيات انقلاب در مصر برگرفته از انقلاب ايران است و در دنياي اسلام بيش از اين ديديم بسیاري از مسلمانان كه جنبش‌هاي انقلابي را شكل دادند، هر چند كه منجر به انقلاب نشده، ولی برگرفته از انقلاب اسلامي بوده است و آن را با افتخار پذيرفته‌اند.

ـــ اين نشانه سياست مداخله نيست، بلکه يك رابطه عادي است كه از نظر سياسي شكل گرفته است. ریشه انقلاب در دنياي اسلام در ايران گذاشته شده است. هم اکنون هم اگر اين انقلاب‌ها بخواهند پيروز شوند، حتما بايد از مثلث انقلاب ايران الگو بگيرند. مثلثي كه در سه ضلع آن رهبري، ايدئولوژي و مردم هستند. اگر اين مثلث در يك كشور اسلامي شكل بگيرد، حتما انقلاب شكل گرفته. به نظرم انقلابیون مصر هم به دنبال وصل حلقه‌هاي مفقوده اين مثلث هستند.

دلیل پافشاری برخی بر غیر اسلامی خواندن انقلاب مصر

ـــ آنها عجولانه مي‌كوشند، واقعيت دومينوي انقلابي در دنياي اسلام را ناديده بگيرند، اما ناديده گرفتن اين واقعيت به معناي نبود آن در دنياي اسلام نيست. در مصر شعارها، نوع حركت‌ها، نحوه شروع كار از نماز جمعه، شعارهاي انقلابي اسلامي و... نشان‌دهنده اين واقعيت است كه این یک انقلاب اسلامي است، ولی انكار واقعيت به معناي تحقق نیافتن واقعيت نيست.

ـــ اگر انقلاب در مصر به تحقق برسد، با حضور مصري‌ها در فضاي مجازي با روشنفكران مصري فعال در دنياي اسلام و حتي غربي خواهيم ديد كه انقلاب مصر خيلي زود به دنياي عرب منتقل مي‌شود. به این دلیل است كه تلاش مي‌شود موضوع مصر يك جنبش ملي نشان داده شود، نه جنبش اسلامي و هدف، محصور كردن انقلاب مصر در درون مرزهاي اين كشور است.

انفعال سیاست خارجی آمریکا در منطقه

ـــ معتقدم درخواست آمریکا از دیگر حکام منطقه برای اصلاحات، پيش‌دستي نيست نوعي انفعال است كه اصلا براي آنها قابل پيش‌بيني نبود. براي اينكه آمريكايي‌ها پيش‌بيني كردند حركت انقلابي كشورهاي عربي مثل تونس و... به دیگر كشورهاي عربي سرايت مي‌كند، ولی اتفاقا شروع اصلاحات در كشورهاي عربي آغاز حركت انقلابي در آن كشورهاست، چرا كه ظرفيت و استعداد ظرفيت انقلابي در دنياي عرب وجود دارد.

تأثیرات تحرکات اخیر در دنیای عرب بر اسرائیل

ـــ اگر انقلاب در مصر دست کم يك نتيجه داشته باشد، آن باز شدن گذرگاه رفح است. مدتهاست که حركت‌هاي خودجوش مردمي بيشترين حمايت‌ها را از مردم غزه کرده‌اند؛ حتی براي فرستادن اسلحه براي مقاومت فلسطين تونل‌ حفر کرده‌اند. این در حالی است که مبارك از ارسال غذا و دارو جلوگیری می‌کرد، گذرگاه رفح را می‌بست تا غذا و دارو به فلسطيني‌ها داده نشود. اين زلزله‌اي سیاسی در مصر رژيم صهيونيستي را با يك فروپاشي جدي روبه‌رو مي‌كند. در آينده نزديك، خواهیم دید که یه شعارهای ضد استبدادي مردم مصر، شعارهاي ضدصهيونيستي همه اضافه شود.

ـــ معتقدم انقلاب مصر مي‌تواند اين كشور را به دوران دهه‌هاي 1940 و 50 و 60 و نيمه اول 70 ميلادي بازگرداند. زمانی كه مصر در خط مقدم جنگ با رژيم صهيونيستي است.

متن کامل این گفت وگو را اینجا بخوانید.